Dùng bắt trước hay bắt chước là đúng từ điển tiếng Việt?

Bắt trước hay bắt chước là một vấn đề thường gặp trong việc sử dụng từ điển tiếng Việt. Nhiều người cho rằng bắt trước là cách dùng đúng, vì nó thể hiện sự ưu tiên và chủ động của người nói. Tuy nhiên, có một số người lại khẳng định bắt chước mới là cách dùng phù hợp, vì nó thể hiện sự tuân theo và bắt chước của người nói. Vậy làm sao để biết nên dùng bắt trước hay là bắt chước? Bài viết này sẽ giải đáp cho bạn những thắc mắc về cách dùng hai từ này trong từ điển tiếng Việt.

Dùng bắt trước hay bắt chước mới là đúng?

Bắt chước là gì?

• Bắt là động từ diễn đạt ý nghĩa việc nắm giữ, giữ chặt, ngăn không cho tự do hoạt động hoặc di chuyển.

Ví dụ:

• Bắt kẻ gian
• Mèo bắt chuột
• Nắm bắt được

Tuy nhiên, khi kết hợp với từ "chước," từ "bắt" trở thành động từ. Trong từ điển tiếng Việt, "bắt chước" mô tả hành động mô phỏng theo cách làm của người khác, tức là bắt chước và tái tạo những hành động của người trước đó.

Ví dụ:

• Chớ bắt chước người khác xỏ chân lỗ mũ
• Mai bắt chước các hành động của Hoa
• Huy bắt chước Tiên để vẽ hình quạt theo cách riêng

Thường người ta sử dụng thuật ngữ "bắt chước" để chỉ việc sao chép từ người khác, không được đánh giá cao vì thiếu sáng tạo. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp khi bắt chước từ người khác nhưng biến đổi, sáng tạo thành cái mới dựa trên nền tảng có sẵn. Khi mang lại hiệu quả cao, hành động này có thể được đánh giá cao.

Bắt trước là gì?

Có một số người khi dùng từ "bắt trước" đã giải thích rằng ở đây, "bắt" đồng nghĩa với việc nắm bắt, trong khi "trước" chỉ đơn giản là những hành động xảy ra trước đó. Họ cho rằng "bắt trước" có nghĩa là nắm bắt và thực hiện theo những hành động đã diễn ra trước đó.

Nhưng có vẻ như giải thích này là không chính xác. Trong từ điển Tiếng Việt, không có mục từ "bắt trước" và trong văn bản ngôn luận của Việt Nam cũng không có sự xuất hiện của cụm từ này. Vì vậy, chúng ta có thể khẳng định rằng "bắt trước" là một từ hoàn toàn sai chính tả. Trước khi chúng ta tách riêng từ "bắt" và "trước", chúng có ý nghĩa riêng lẻ. Nhưng khi kết hợp chúng lại, chúng không tạo ra bất kỳ ý nghĩa nào.

Dùng bắt trước hay bắt chước là đúng?

Sau khi phân tích chi tiết những điểm trên, ta có thể khẳng định rằng bắt chước là từ dùng đúng chính tả. Điều này được coi là cách chính xác nhất để mô tả hành động sao chép và tương tự những hành động trước đó. Đặc biệt, cách phát âm của các cặp chữ "tr" và "ch" khá tương đồng, điều này có thể dẫn đến sự nhầm lẫn trong việc viết chính tả giữa những cặp từ mô phỏng hoặc mô phỏng trước đó.

Một số thông tin liên quan

Khi nào sử dụng Tr và Ch?

Một số cách phân biệt tr và ch trong tiếng Việt như sau:

• Ch dùng để tạo từ láy hiệu quả hơn tr. Tr thường chỉ tạo từ láy bằng âm đầu như trắng trẻo, trong trắng. Nhưng ch có thể tạo từ láy bằng cả âm đầu và vần như chơi vơi, chông chênh…
• Các danh từ, đại từ chỉ mối quan hệ trong gia đình thường dùng ch như là cha, chú, chàng, chồng, chị, chắt, chút, cháu…
• Từ mang ý nghĩa phủ định chỉ dùng ch như là chưa, chả, chớ, chẳng, chứ…
• Tên cây, hoa, món ăn, hành động... cũng phần lớn là dùng ch.
• Trong Hán Việt, từ bắt đầu bằng tr thường có nguyên âm a sau đó như trang, tràng, trạm, trảm, trại....; hoặc nguyên âm o hoặc ơ như trợ, tróc, trọng, trọc...; hoặc nguyên âm ư như trừ, trứ, trực, trưởng…
• Trong Hán Việt, từ bắt đầu bằng tr thường có thanh huyền và thanh nặng.

Từ những thông tin trên các bạn có thể sẽ không bị nhầm lẫn bắt trước hay bắt chước, cùng một số những cặp từ “tr” “ch” khác.

Bắt chước trong tiếng Anh là gì?

Bắt chước trong tiếng Anh là copy, imitate hoặc mimic.

Mặt tích cực và tiêu cực của bắt chước trong tâm lý học?

Mặt tích cực:

• Trẻ con có thể học hỏi nhiều kỹ năng quan trọng cho sự phát triển trí tuệ của mình thông qua việc bắt chước. Ví dụ, trẻ có thể học cách giao tiếp, biểu lộ ý kiến, nhu cầu, cầm bút, vẽ tranh, đọc, viết, tính toán,... bằng cách nhìn theo người lớn.
• Hoặc khi học một ngôn ngữ mới, bắt chước cũng là một phương pháp hữu ích và hiệu quả. Ví dụ, bắt chước ngữ điệu, cách phát âm bằng cách xem phim hay nghe những người nói ngôn ngữ đó.
• Bắt chước còn có thể tạo ra những tác phẩm nghệ thuật sáng tạo. Ví dụ: Nghệ sĩ bắt chước là những người mô phỏng lại những cử chỉ, điệu bộ của người khác và biến nó thành một màn trình diễn nghệ thuật. Hoặc đơn giản, nghệ sĩ bắt chước dùng những động tác cơ thể để miêu tả lại một sự vật, sự việc nào đó cho khán giả xem.
• Ngoài ra, trong sinh học việc bắt chước giúp cho loài sinh vật sống có thể sinh tồn. Ví dụ: Một loài bướm (không có độc) lại có hình dạng, màu sắc rất giống như ong vò vẽ (có độc). Loài bướm đó đã “bắt chước” ong vò vẽ để đánh lừa kẻ thù của nó(thường là chim sâu) tưởng nhầm nó là ong độc, nên không dám ăn thịt.

Mặt tiêu cực:

• Một số hành vi bắt chước của trẻ em có thể gây hại cho sự phát triển của chúng, ví dụ như nói tục, đánh nhau, hay làm những việc nguy hiểm theo gương người lớn.
• Ngoài ra, bắt chước quá nhiều cũng làm giảm khả năng sáng tạo và tư duy của con người. Nhiều người không có ý tưởng riêng, chỉ sao chép của người khác trong học tập, công việc hay cuộc sống, dẫn đến những kết quả không mong muốn. Ví dụ: Sao chép ý tưởng kinh doanh không phù hợp, sao chép bài văn mẫu mà không hiểu bản chất, hay sao chép lối sống không khoa học ảnh hưởng đến sức khỏe,…
• Bắt chước cũng là một hiện tượng tâm lý đại chúng có tính chất giảm sự tự chủ của cá nhân. Khi bắt chước, người ta thường bị chi phối bởi cảm xúc hơn là lý trí. Cảm xúc này khiến người ta muốn tham gia vào nhóm đông người và làm theo họ.

Xem thêm: Xoay sở hay xoay xở, từ nào đúng?

Qua bài viết này, chúng ta có thể thấy rằng, không thể nói rằng bắt trước là đúng từ điển tiếng Việt, thay vào đó sử dụng bắt chước mới được xem là đúng theo từ điển. Điều quan trọng là chúng ta phải hiểu được ý nghĩa và cách dùng của từng từ, để có thể sử dụng chúng một cách chính xác và phù hợp. Bằng cách đó, mọi người sẽ hiểu rõ nhất dùng bắt trước hay bắt chước, dùng tr hay là ch để phù hợp.