NAFTA là gì? Nội dung, vai trò của hiệp định thương mại Tự do Bắc Mỹ

Chúng ta chắc hẳn đâu đó đã nghe tới cái tên "Hiệp định NAFTA". Vậy hiệp định NAFTA là gì? Nội dung và vai trò như thế nào? Nó có tác động gì đối với nền kinh tế của Thế giới và của Việt Nam? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp các câu hỏi trên. Hãy cùng theo dõi nhé!

1. Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ NAFTA là gì?

Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (North American Free Trade Agreement), hay còn lại là NAFTA, là Hiệp định thương mại tự do giữa Canada, Mexico và Hoa Kỳ. Hiệp định NAFTA được đàm phán từ năm 1991 đến năm 1993, và được cơ quan lập pháp quốc gia của ba nước thông qua vào năm 1993, có hiệu lực pháp luật vào ngày 01/01/1994. Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ có nguồn gốc từ Hiệp định thương mại tự do giữa Hoa Kỳ và Canada.

Hiệp định NAFTA là mô hình quan trọng của FTAs hiện đại, bởi mức độ tự do hoá rất cao của nó. Hiệp định ngay lập tức đã loại bỏ thuế quan đối với phần lớn giao dịch thương mại hàng hoá giữa ba nước, đồng thời những hạn chế khác đối với thương mại, dịch vụ và đầu tư cũng được loại bỏ trong thời hạn 15 năm.

2. Những nội dung chủ yếu của NAFTA

NAFTA loại bỏ hoặc áp đặt những quy tắc nghiêm ngặt đối với một số rào cản thương mại và đầu tư. Hiệp định quy định về việc đối xử với các nhà đầu tư nước ngoài, mua sắm chính phủ, thương mại dịch vụ, thủ tục hải quan, tiêu chuẩn kỹ thuật, sở hữu trí tuệ, thương mại hàng nông sản, năng lượng và các hóa chất cơ bản, việc xuất nhập cảnh, khiếu nại, kháng cáo trong các vụ việc, giải quyết tranh chấp. Những nội dung chủ yếu của Hiệp định bao gồm:

• Mở cửa cơ chế mua sắm chính phủ cho các doanh nghiệp ở cả ba nước;
• Loại bỏ những hạn chế về đầu tư nước ngoài (trừ một số ít lĩnh vực bị hạn chế do mỗi bên xác định) và đảm bảo không phân biệt đối xử đối với những công ty nội địa thuộc sở hữu của những nhà đầu tư ở các nước NAFTA khác;
• Loại bỏ những hàng rào ngăn cản các công ty dịch vụ hoạt động xuyên biên giới các nước Bắc Mỹ, bao gồm các lĩnh vực chủ chốt như dịch vụ tài chính;
• Quy định các nguyên tắc toàn diện để bảo hộ IPRs; và
• Quy định ba cơ chế giải quyết tranh chấp, đó là: tranh chấp giữa chính phủ với  chính phủ; tranh chấp giữa chính phủ nước tiếp nhận đầu tư và nhà đầu tư nước ngoài; và tranh chấp về các biện pháp chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp (thuế đối kháng).

3. Vai trò của NAFTA

NAFTA là một mô hình FTA hiện đại xuất hiện sớm nhất, sau đó đã trở thành khuôn mẫu cho các FTAs toàn diện và nhiều tham vọng noi theo. NAFTA đã thực hiện được tự do hoá thương mại và hội nhập không chỉ đối với hàng hoá, mà còn cả dịch vụ, cũng như các yếu tố quan trọng khác, như đầu tư, sở hữu trí tuệ và mua sắm chính phủ. Một yếu tố để NAFTA được coi là hiệp định toàn diện đó chính là hiệp định này được thiết lập giữa các nước phát triển và nước đang phát triển, xóa đi rào cản về kinh giữa các quốc gia. 

NAFTA là một hiệp định mang tính tự do hoá cao, tạo ra cơ hội tiếp cận thị trường một cách có ý nghĩa cho nước xuất khẩu. Thuế quan đối với hầu hết các sản phẩm đã được loại bỏ hoàn toàn trong thời gian 15 năm (chỉ còn lại thuế quan đối với một số nông sản buôn bán giữa Hoa Kỳ và Canada). Bên cạnh đó, còn có những cam kết quan trọng nhằm thúc đẩy đầu tư và thương mại trong lĩnh vực dịch vụ.

Cơ chế giải quyết tranh chấp được đề ra trong NAFTA được chính phủ của các bên NAFTA và các nhà đầu tư của họ sử dụng thường xuyên. Từ việc giải quyết những tranh chấp đó, mà kết quả giải quyết tranh chấp là những phán quyết được tuyên bố công khai này đã đóng góp quan trọng cho nguồn án lệ của luật thương mại quốc tế, và đặc biệt là tạo nguồn luật trọng tài liên quan đến giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư nước ngoài và chính phủ nước tiếp nhận đầu tư.

4. Tác động của hiệp định NAFTA đối với sự phát triển kinh tế Thế giới và Việt Nam

Hiệp định NAFTA ra đời làm thay đổi thị phần của các tổ chức kinh tế khác tại thị trường NAFTA, buộc các nước khác bên ngoài khối phải cạnh tranh và mở cửa thị trường, tạo nên một động lực mới đối với quá trình phát triển của kinh tế thế giới. 

Hiên nay, Việt Nam đang duy trì và thúc đẩy mối quan hệ trao đổi kinh tế thương mại với các nước trong đó có châu Mỹ. Các nước thành viên NAFTA có công nghiệp phát triển, có năng lực khoa học công nghệ và vốn, là thị trường xuất khẩu tiền năng lớn của Việt Nam. Việt Nam còn có thể thu hút các chủ đầu tư từ NAFTA, đặc biệt là Mỹ.

Mong rằng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hiệp đinh NAFTA là gì? Nội dung, vai trò và tác động của hiệp định NAFTA đối với sự phát triển của Thế giới và của Việt Nam.