Tăng sắc tố sau viêm là gì: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách trị

Tăng sắc tố sau viêm là gì và tại sao hiện tượng này lại ảnh hưởng đến làn da của bạn? Đây là vấn đề da liễu phổ biến mà nhiều người gặp phải, đặc biệt là sau khi da bị tổn thương hoặc viêm nhiễm. Ngay dưới đây chúng ta sẽ khám phá nguyên nhân gây ra tình trạng này, những dấu hiệu nhận biết và các phương pháp điều trị hiệu quả để cải thiện tình trạng da. 

Tăng sắc tố sau viêm là gì?

Tăng sắc tố sau viêm là tình trạng da bị sạm màu hoặc xuất hiện các vết thâm, nám sau khi da bị tổn thương hoặc viêm. Hiện tượng này xảy ra khi cơ thể sản sinh quá mức melanin – sắc tố tự nhiên tạo màu cho da – để bảo vệ vùng da bị tổn thương. Tuy nhiên, lượng melanin dư thừa này lại gây ra tình trạng da không đều màu, mất thẩm mỹ.

Cơ chế hình thành tăng sắc tố sau viêm:

Khi da bị tổn thương hoặc viêm, cơ thể sẽ kích hoạt một quá trình gọi là viêm để chữa lành vết thương. Trong quá trình này, các tế bào melanocytes sẽ sản sinh ra nhiều melanin hơn để bảo vệ vùng da bị tổn thương. Tuy nhiên, lượng melanin dư thừa này sẽ lắng đọng lại dưới da, tạo thành các vết thâm nám.

Nguyên nhân tăng sắc tố sau viêm là gì?

Tăng sắc tố da sau viêm xảy ra khi lớp da bị tổn thương, dẫn đến sự rối loạn trong việc phân bố melanin, gây ra tình trạng melanin tích tụ không đều ở lớp thượng bì hoặc trung bì. Có hai nhóm nguyên nhân chính gây ra tình trạng này:

Nguyên nhân nội sinh: Bao gồm các bệnh da liễu như mụn trứng cá, viêm da cơ địa, dị ứng, nhiễm trùng da, vảy nến, lichen phẳng, và côn trùng cắn.

Nguyên nhân ngoại sinh: Tổn thương da do bỏng, ánh sáng độc hại, chấn thương, điều trị tia xạ không ion hóa, lột da, lăn kim, laser, và tác dụng phụ của một số loại thuốc như thuốc kháng sinh nhóm Cyclin (Tetracycline), thuốc sốt rét, và thuốc chống ung thư (Bleomycin, Doxorubicin, Busulfan, 5-fluorouracil).

Thêm vào đó, một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ bị tăng sắc tố sau viêm, bao gồm:

Da tối màu: Những người có da tối màu thường có lượng melanin cao hơn và do đó dễ bị tăng sắc tố sau viêm hơn. Tại Châu Á, tình trạng này khá phổ biến và thường nghiêm trọng hơn và kéo dài lâu hơn so với người da trắng.

Tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời: Ánh nắng mặt trời kích thích sản xuất melanin từ tế bào melanocyte, có thể dẫn đến tình trạng tăng sắc tố sau viêm.

Viêm da dai dẳng: Tình trạng viêm da kéo dài hoặc tái phát liên tục có thể gây tổn thương lớp thượng bì và trung bì, làm tăng nguy cơ bị tăng sắc tố sau viêm.

Vùng da tổn thương bị cọ xát, ẩm ướt, hoặc tróc mài sớm: Những tình trạng này dễ dẫn đến tăng sắc tố da sau viêm, và có thể nghiêm trọng và khó phục hồi.

Dấu hiệu, biểu hiện

Vậy dấu hiệu của tăng sắc tố sau viêm là gì, nó có khác so với các loại nám da hay không?

Tăng sắc tố sau viêm có thể thể hiện qua các dấu hiệu và triệu chứng sau đây:

• Hiện tượng tăng sắc tố thường xuất hiện ở những vùng da đã bị tổn thương trước đó, như sau khi bị mụn hoặc nhiễm trùng.
• Vùng da bị tăng sắc tố thường có màu sậm hơn so với các khu vực xung quanh, có thể là màu xám, nâu hoặc đen, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
• Tăng sắc tố nông (ở lớp thượng bì): Đặc trưng bởi những đốm màu nâu, nâu đen hoặc đen; thường thấy rõ dưới đèn Wood (loại đèn đặc biệt trong lĩnh vực da liễu); có thể tự biến mất trong vài tháng đến vài năm mà không cần điều trị.
• Tăng sắc tố sâu (dưới lớp thượng bì): Có màu xám xanh; khó quan sát dưới đèn Wood; có thể tồn tại lâu dài hoặc tự cải thiện sau một thời gian dài nếu không được điều trị.

Hướng điều trị tăng sắc tố sau viêm hiệu quả

Khi đã hiểu rõ về tình trạng tăng sắc tố sau viêm và các biểu hiện của nó, việc tìm kiếm phương pháp điều trị hiệu quả là bước quan trọng tiếp theo để cải thiện tình trạng da.

Thuốc, sản phẩm bôi đặc trị

Điều trị tăng sắc tố da sau viêm có thể thực hiện đơn giản và hiệu quả bằng cách sử dụng thuốc và sản phẩm bôi. Dưới đây là một số hoạt chất thường được áp dụng:

Hydroquinone: Đây là một thành phần tẩy trắng da mạnh mẽ, thường được sử dụng trong nồng độ 2-4%. Mặc dù bị cấm ở nhiều quốc gia châu Âu vì nguy cơ độc hại, hydroquinone vẫn được phép sử dụng ở Mỹ với tỷ lệ cao hơn khi có đơn thuốc của bác sĩ và tỷ lệ thấp hơn trong các sản phẩm không cần kê đơn.

Axit azelaic: Thành phần này không chỉ giúp điều trị mụn trứng cá như mụn đầu đen và mụn viêm mà còn hỗ trợ làm giảm tăng sắc tố da sau viêm. Axit azelaic có khả năng làm giảm sự sản sinh melanin gây ra sự thay đổi màu sắc do mụn.

Axit Kojic: Chiết xuất từ nấm, axit Kojic có tác dụng tương tự như hydroquinone trong việc làm giảm sắc tố da. Kết hợp axit Kojic với các hoạt chất khác như hydroquinone và axit glycolic có thể gia tăng hiệu quả làm sáng da.

Axit mandelic: Một loại axit AHA chiết xuất từ hạnh nhân, axit mandelic thường được sử dụng để điều trị nhiều vấn đề về da, bao gồm tăng sắc tố sau viêm. So với axit glycolic, axit mandelic gây ít tác dụng phụ hơn và hiệu quả hơn trong điều trị sắc tố da.

Niacinamide: Là vitamin B3, niacinamide hoạt động khác so với các hoạt chất làm sáng da bằng cách ngăn chặn sự chuyển giao melanin tới lớp tế bào ngoài cùng của da. Niacinamide đã được chứng minh hiệu quả trong việc giảm sắc tố da và nám da.

Axit glycolic: Một loại axit hoạt tính thường được dùng trong tẩy tế bào chết hóa học và có mặt trong nhiều sản phẩm chống sắc tố da.

Retinoic acid: Hoạt chất này có hiệu quả cao trong điều trị sắc tố da, nhưng có thể gây khô da và làm da nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời. Retinoids không nên dùng cho phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú do ảnh hưởng tiềm ẩn đến sức khỏe của thai nhi.

Điều trị công nghệ cao

Các phương pháp điều trị tăng sắc tố da sau viêm bằng công nghệ cao là những thủ thuật thẩm mỹ xâm lấn, giúp loại bỏ hắc sắc tố melanin sâu dưới da, đồng thời kích thích sản sinh collagen và tái tạo da từ bên trong. Để đạt hiệu quả tối ưu và đảm bảo an toàn, việc lựa chọn cơ sở y tế hoặc thẩm mỹ uy tín là rất quan trọng.

Peel da: Phương pháp peel da hóa học là lựa chọn hiệu quả để điều trị tình trạng tăng sắc tố ở lớp sừng của da. Sử dụng các chất như axit glycolic, axit salicylic, hoặc axit mandelic, phương pháp này giúp phá vỡ liên kết giữa các tế bào sừng và kích thích tái tạo tế bào mới. Kết quả là da sáng hơn, làm mờ vết thâm mụn và cải thiện tình trạng không đều màu. Tuy nhiên, cần cẩn trọng khi peel da tại nhà và lưu ý tần suất peel, vì phương pháp này có thể khiến da bong tróc. Đừng quên sử dụng kem chống nắng cho da nhạy cảm để bảo vệ da trước tia UV.

Laser: Công nghệ laser không xâm lấn sử dụng năng lượng nhiệt để phá hủy các tế bào chứa melanin, làm giảm vết thâm và kích thích sản xuất collagen. Năng lượng nhiệt này tạo sự kết nối giữa các tế bào da, giúp da khỏe mạnh và đều màu hơn.

Liệu pháp ánh sáng IPL: Công nghệ ánh sáng xung IPL được sử dụng để xử lý sắc tố melanin trong da, giúp làm mờ các vết sậm màu và thúc đẩy quá trình tái tạo da mới. Các bước sóng ánh sáng IPL có thể điều chỉnh linh hoạt, phù hợp với tình trạng tăng sắc tố sau viêm, điều trị cả lớp biểu bì và hạ bì của da.

Lăn kim: Phương pháp lăn kim sử dụng con lăn gắn đầu kim, tạo ra những vết thương nhỏ ở lớp sừng khi lướt nhẹ trên da. Quá trình này kích thích tế bào tự phục hồi, giúp giảm sắc tố da, cải thiện cấu trúc da và kích thích sản xuất collagen, làm da săn chắc hơn.

Mài da vi điểm: Phương pháp mài da vi điểm sử dụng thiết bị đặc biệt để loại bỏ lớp sừng trên bề mặt da, kích thích tái tạo da mới, cải thiện tình trạng tăng sắc tố và giảm vết thâm trên da.

Điều trị bệnh lý về da

Để điều trị tăng sắc tố sau viêm (PIH) hiệu quả và rút ngắn thời gian phục hồi, cần tập trung vào việc can thiệp trực tiếp vào các vùng da bị sẫm màu và đồng thời điều trị các bệnh lý da nền. Việc điều trị triệt để các vấn đề về da như mụn trứng cá, vẩy nến, viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc và viêm da dầu sẽ giúp giảm mức độ viêm và từ đó hỗ trợ quá trình cải thiện tình trạng PIH.

Lưu ý khi gặp tăng sắc tố sau viêm

Để ngăn chặn tình trạng tăng sắc tố da sau viêm trở nên nghiêm trọng hơn, hãy chú ý đến các điểm sau:

• Tránh tác động mạnh lên khu vực da bị PIH, bao gồm không ngâm nước, không gỡ bỏ, không mài hoặc kéo căng da.
• Không sử dụng các sản phẩm có thể làm tăng sắc tố da như Tetracyclin, Bleomycin, và những chất tương tự.
• Chọn các sản phẩm làm sạch da nhẹ nhàng, không gây kích ứng.
• Dưỡng ẩm cho da thường xuyên để duy trì sự mềm mại và sức khỏe cho da.
• Hạn chế trang điểm và tránh sử dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc.
• Tia UV từ ánh sáng mặt trời có thể làm tình trạng da trở nên nghiêm trọng hơn, vì vậy nên tránh ánh nắng trực tiếp và sử dụng kem chống nắng phổ rộng hàng ngày như một phần của quy trình chăm sóc da.
• Các phương pháp điều trị cần thời gian vài tuần để thấy sự cải thiện đáng kể, vì vậy bạn cần kiên nhẫn và bền bỉ.
• Nếu bạn lo lắng về kích thước, hình dạng, hoặc màu sắc của các mảng da tối màu, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu hoặc dược sĩ để được tư vấn phù hợp.

Câu hỏi liên quan

1. Những ai dễ bị tăng sắc tố sau viêm?

Trả lời:

• Người có làn da sẫm màu
• Người có tiền sử gia đình bị tăng sắc tố
• Người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời
• Người có hệ miễn dịch yếu
• Người sử dụng một số loại thuốc nhất định

2. Tăng sắc tố sau viêm có nguy hiểm không?

Trả lời: Tăng sắc tố sau viêm không gây nguy hiểm đến sức khỏe nhưng ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ, khiến da không đều màu và mất tự tin.

3. Tăng sắc tố sau viêm có tự hết không?

Trả lời: Tăng sắc tố sau viêm có thể tự mờ dần theo thời gian, tuy nhiên quá trình này khá chậm. Để cải thiện tình trạng này nhanh chóng, bạn nên kết hợp các phương pháp điều trị phù hợp.

4. Tăng sắc tố sau viêm bao lâu hết?

Thời gian để tăng sắc tố sau viêm mờ dần hoàn toàn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm: nguyên nhân, độ sâu của tổn thương, màu da, phương pháp điều trị,…

Thông thường, tăng sắc tố sau viêm có thể tự mờ dần sau vài tháng đến vài năm. Tuy nhiên, đối với những trường hợp tăng sắc tố sâu, việc điều trị tích cực là cần thiết để đạt được kết quả tốt nhất.

5. Tăng sắc tố sau viêm nên kiêng gì?

Để quá trình phục hồi diễn ra nhanh chóng và hiệu quả, bạn nên tránh các yếu tố sau:

• Ánh nắng mặt trời: Tia UV là nguyên nhân chính gây tăng sản xuất melanin, làm tình trạng tăng sắc tố trở nên nghiêm trọng hơn.
• Các sản phẩm chăm sóc da chứa chất kích ứng: Nên chọn những sản phẩm dịu nhẹ, không chứa cồn, hương liệu, chất tạo màu.
• Tự ý nặn mụn, cạy vảy: Điều này có thể làm tổn thương da, khiến tình trạng viêm nhiễm kéo dài và tăng sắc tố trở nên đậm màu hơn.
• Sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc: Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ làm tăng sắc tố da.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ có thể làm tăng tiết bã nhờn, gây bí tắc lỗ chân lông và làm tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn.

Tăng sắc tố sau viêm có thể gây lo lắng và ảnh hưởng đến sự tự tin của nhiều người. Tuy nhiên, việc hiểu rõ nguyên nhân và nhận diện các dấu hiệu sớm sẽ giúp bạn có chiến lược điều trị hiệu quả hơn. Đừng quên kết hợp các biện pháp chăm sóc da và tuân thủ hướng dẫn của chuyên gia để đạt kết quả tốt nhất. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này và trả lời câu hỏi: Tăng sắc tố sau viêm là gì.