Cổ phiếu quỹ là gì? Những kiến thức cơ bản cần biết và lưu ý

Nếu bạn muốn biết Cổ phiếu quỹ là gì?, tại sao cổ phiếu quỹ lại không được lưu hành trên các sàn giao dịch và không phải ai cũng có thể mua được? Hãy theo dõi bài viết sau đây của Chanh Tươi để biết thêm thông tin chi tiết nhé!

Cổ phiếu quỹ là gì?

Cổ phiếu quỹ là gì? Đây là loại cổ phiếu mà chính công ty phát hành mua lại và nắm giữ như các nhà đầu tư bình thường khác. Các cổ phiếu này không được tính vào số cổ phiếu đang lưu hành.

Thực tế các công ty cổ phần mua lại cổ phiếu mình đã phát hành trong các trường hợp sau:

• Khi số lượng và giá cổ phiếu của công ty đang thấp trên thị trường, họ sẽ mua lại cổ phiếu để tăng lượng cầu nhằm đẩy giá lên cao. Việc mua lại cổ phiếu quỹ cũng đề phòng khả năng thao túng công ty từ bên ngoài. Đây là biện pháp quen thuộc của nhiều công ty trên thế giới.
• Các công ty dùng cách này để tác động tới thị trường làm cho tình hình giao dịch cổ phiếu sôi động hơn. Đồng thời hạn chế tốc độ giảm giá giúp cổ phiếu tăng giá trở lại. Do đó nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam đã đặt ra nhiều quy chế về khối lượng mua, tỷ lệ mua, nguồn vốn mua cổ phiếu… để hạn chế mặt tiêu cực của việc mua cổ phiếu quỹ.
• Cổ phiếu quỹ thuộc sở hữu chung của công ty cũng như được loại trừ không chia cổ tức. Do đó công ty có thể mua cổ phiếu quỹ để làm lợi cho cổ đông. Hoặc bạn có thể hiểu đơn giản là khi lãnh đạo công ty chịu sức ép từ việc phải sinh lời trên cổ phiếu từ các cổ đông.
• Một trường hợp khác để mua cổ phiếu quỹ là khi công ty có một số tiền nhàn rỗi chưa có dự án đầu tư. Đồng thời các hoạt động kinh doanh đang phát triển tốt, lợi nhuận bình quân cao hơn các ngành mà họ dự định đầu tư.
• Công ty mua cổ phiếu quỹ để thưởng cho nhân viên cao cấp. Đây là biện pháp được nhiều công ty áp dụng để khích lệ và gắn kết nhân viên. Thông thường dùng cổ phiếu quỹ làm giải thưởng cần phải có nguồn thanh toán từ quỹ khen thưởng phúc lợi.
• Công ty cần điều chỉnh cơ cấu tài chính nên muốn mua lại cổ phiếu. Việc mua lại cổ phiếu nhằm mục đích để một thời gian sau điều chỉnh giảm vốn điều lệ công ty.

Đặc điểm của cổ phiếu quỹ

Để hiểu Cổ phiếu quỹ là gì?, chúng ta cũng cần nắm rõ những đặc điểm cơ bản nhất của nó, cụ thể:

• Cổ phiếu quỹ làm giảm sự lưu hành của cổ phiếu công ty trên thị trường chứng khoán.
• Cổ phiếu quỹ không có quyền biểu quyết, không được trả cổ tức và cũng không có quyền mua cổ phiếu mới.
• Số cổ phiếu quỹ mà các công ty có thể nắm giữ bị hạn chế theo quy định của pháp luật.

Ưu điểm và nhược điểm của cổ phiếu quỹ

Cổ phiếu quỹ là loại cổ phiếu có rất nhiều ưu điểm tuy nhiên kèm theo đó cũng có một số nhược điểm nhất định. Cụ thể ưu và nhược điểm của loại cổ phiếu này như sau:

Ưu điểm

• Khi cổ phiếu của một công ty đang trong tình trạng bị định giá thấp hơn thực thế, việc doanh nghiệp mua lại cổ phiếu quỹ sẽ tạo cơ hội để tăng giá, kích thích cổ phiếu. Bên cạnh đó, việc này còn giúp lấy lại niềm tin của các cổ đông của doanh nghiệp.
• Trong trường hợp giá cổ phiếu của một doanh nghiệp đang giảm sâu thì cổ phiếu quỹ sẽ phần nào giúp doanh nghiệp khẳng định cho các nhà đầu tư cũng như các cổ đông rằng công ty vẫn đang hoạt động rất tốt.
• Việc thu mua cổ phiếu của doanh nghiệp giúp tác động tới xu hướng biến động giá của thị trường, tăng giá cổ phiếu, giúp kích cầu hay giúp làm giảm tốc độ giảm giá của cổ phiếu. Thông qua đó, giúp thị trường giao dịch hấp dẫn và sôi động hơn.
• Được xem như một kênh đầu tư, doanh nghiệp có thể sử dụng hiệu quả nguồn tiền nhàn rỗi.
• Thay vì ESOP doanh nghiệp có thể phát hành cổ phiếu thưởng cho nhân viên.
• Giúp cải thiện các chỉ tiêu lợi nhuận trên cổ phần (chỉ số EPS) trên thị trường.

Nhược điểm

• Thường dễ bị lạm dụng, gây ảnh hưởng tới an toàn tài chính của công ty. Từ đó, gây thiệt hại cho các cổ đông khác trong doanh nghiệp.
• Việc giao dịch một lượng cổ phiếu quỹ làm giảm nguồn tiền mặt cũng như giảm chi phí cho các hoạt động khác của công ty.
• Một số trường hợp, việc doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ có thể khiến giá cổ phiếu trên thị trường không đổi hay thậm chí là tiếp tục giảm.
• Khi một công ty mua cổ phiếu quỹ có thể ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư khiến các họ cho rằng tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp đang bị giảm đi. Từ đó, làm giảm sút niềm tin của các nhà đầu tư cũng như cổ đông của doanh nghiệp.

Mục đích của việc mua bán cổ phiếu quỹ

Các công ty mua cổ phiếu làm cổ phiếu quỹ để hướng tới tối ưu khoản đầu tư từ nguồn tiền nhàn rỗi bằng chính cổ phiếu công ty mình vào thời điểm dự báo giá có thể tăng mạnh. Mục đích của việc Doanh nghiệp mua bán cổ phiếu quỹ là: 

• Tăng quyền kiểm soát công ty: Hạn chế trường hợp cá nhân hoặc tổ chức lợi dụng giá cổ phiếu giảm và mua với số lượng lớn nhằm thao túng, chiếm quyền kiểm soát công ty trong tương lai.
• Mua và bán lại: Các công ty thường sẽ mua cổ phiếu quỹ khi thị trường giảm và bán lại khi thị trường tăng để lấy phần chênh lệch. Phần tiền chênh lệch sẽ không được hạch toán vào lợi nhuận ròng nhưng cũng giúp cải thiện dòng tiền cũng như tăng thặng dư vốn cổ phần trên báo cáo tài chính.
• Cải thiện chỉ số tài chính của công ty: Khi việc mua khiến cho số cổ phiếu công ty đang lưu hành giảm, thì một vài chỉ số khác sẽ tăng một cách gián tiếp, cụ thể như ROE (tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu), EPS (tỷ suất thu nhập trên cổ phần),… Khi đó nhu cầu mua cổ phiếu của công ty lớn và giúp giá cổ phiếu tăng.
• Lợi ích cổ đông được đảm bảo: Mua cổ phiếu quỹ cũng là cách mà các công ty đứng lên đảm bảo cho lợi ích cổ đông khi giá cổ phiếu đi xuống. Lúc này, số lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường sẽ giảm, hạ nguồn cung tạo động lực cổ phiếu tăng giá trở lại. Việc giảm số lượng cổ phiếu lưu hành cũng là cách tăng giá trị cổ phần của mỗi cổ đông.
• Thu hồi cổ phiếu ESOP: Công ty sẽ mua lại ESOP từ các lao động nghỉ việc và bán lại cho nhân viên hiện tại để tạo động lực làm việc.

Quy định mua bán cổ phiếu quỹ

Các công ty có quyền mua bán nhưng cần phải tuân thủ những quy định về cổ phiếu quỹ nhất định. Theo đó, các công ty chỉ được mua không quá 30% tổng số cổ phần phổ thông đã được bán trước đó. Hoặc một phần hay toàn bộ cổ phiếu ưu đãi đã bán kèm theo một số quy định như sau:

• Hội đồng quản trị có quyền mua lại nhưng không được quá 10% tổng số cổ phần đã chào bán của từng loại trong vòng 12 tháng.
• Hội đồng quản trị có thể tự quyết định giá cổ phần mua lại. Tuy nhiên, giá mua không được cao hơn giá thị trường tại thời điểm đó.
• Công ty có thể mua lại cổ phần của các cổ đông nhưng cần phải có được sự thông qua của tất cả các cổ đông trong thời hạn 30 ngày. Đồng thời, các cổ đông bán lại cổ phần cũng phải gửi lời chào bán bằng phương thức đảm bảo trong thời hạn 30 ngày. 

Điều kiện mua lại cổ phiếu quỹ:

1. Công ty đại chúng mua lại cổ phiếu của mình để làm cổ phiếu quỹ phải đáp ứng các điều kiện:

• Phương án mua lại cổ phiếu được Hội đồng quản trị thông qua. Trong đó nêu rõ thời gian thực hiện và nguyên tắc xác định giá;
• Công ty chứng khoán được chỉ định thực hiện giao dịch theo quy định về cổ phiếu quỹ
• Đủ nguồn để mua lại cổ phiếu từ các nguồn sau: Thặng dư vốn cổ phần hay quỹ đầu tư phát triển, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, nguồn vốn chủ sở hữu khác được sử dụng để mua lại cổ phần theo quy định pháp luật;
• Có quyết định từ Đại hội đồng cổ đông thông qua trong trường hợp mua lại trên 10% tổng số cổ phần phổ thông. Hoặc trên 10% tổng số cổ phần ưu đãi cổ tức đã được phát hành hoặc có quyết định của Hội đồng quản trị thông qua trong trường hợp mua lại không quá 10% tổng số cổ phần phổ thông. Trong thời gian 12 tháng hoặc không quá 10% tổng số cổ phần ưu đãi cổ tức được phát hành trong mỗi 12 tháng;
• Đáp ứng các điều kiện theo quy định pháp luật chuyên ngành đối với trường hợp công ty đại chúng thuộc lĩnh vực hay ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
• Công ty đại chúng mua lại cổ phiếu phổ thông làm số lượng cổ phiếu quỹ đạt từ 25% tổng số cổ phiếu cùng loại được lưu hành của công ty trở lên thì phải thực hiện chào mua công khai;

2. Mua lại cổ phần được miễn trừ theo quy định tại Khoản 1 Điều này trong trường hợp sau:

• Mua lại cổ phần lẻ bằng cách phát hành cổ phiếu để trả cổ tức, và phát hành cổ phiếu từ nguồn vốn chủ sở hữu theo quy định về cổ phiếu quỹ.
• Công ty chứng khoán mua lại cổ phiếu của mình để sửa lỗi giao dịch được quy định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
• Mua lại cổ phiếu theo yêu cầu từ cổ đông được quy định tại Điều 90 Luật doanh nghiệp.

Điều kiện bán cổ phiếu quỹ:

• Có quyết định từ Hội đồng quản trị thông qua phương án bán cụ thể. Trong đó nêu rõ thời gian thực hiện và nguyên tắc xác định giá.
• Được công ty chứng khoán chỉ định thực hiện giao dịch.
• Công ty đại chúng chỉ được bán cổ phiếu quỹ sau 6 tháng. Kể từ ngày đã kết thúc đợt mua lại gần nhất. Trừ trường hợp cổ phiếu quỹ được bán hay dùng làm cổ phiếu thưởng cho người lao động. Công ty đại chúng được tiêu hủy cổ phiếu quỹ để giảm vốn điều lệ công ty hoặc bán và dùng làm cổ phiếu thưởng để tăng vốn điều lệ; không được dùng làm tài sản bảo đảm, tài sản để góp vốn hay hoán đổi.
• Trường hợp cổ phiếu quỹ được bán dưới hình thức chào bán ra công chúng hoặc chào bán riêng lẻ. Thì công ty đại chúng thực hiện theo quy định về việc chào bán cổ phiếu ra công chúng hay chào bán cổ phiếu riêng lẻ.

Cách thực hiện mua bán cổ phiếu quỹ

Công ty đại chúng có cổ phiếu niêm yết được giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán khi thực hiện mua lại cổ phiếu, hay bán cổ phiếu quỹ phải tuân thủ các quy định giao dịch của Sở Giao dịch Chứng khoán.

Trường hợp công ty đại chúng có cổ phiếu chưa niêm yết được giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán khi mua lại cổ phiếu thì chỉ được thực hiện thông qua công ty chứng khoán được chỉ định.

Nguyên tắc xác định giá mua bán cổ phiếu quỹ

Việc mua bán cổ phiếu quỹ sẽ thực hiện theo quy định về cổ phiếu quỹ thông qua phương thức khớp lệnh hay theo nguyên tắc thỏa thuận như sau:

• Giá đặt bán ≥ Giá tham chiếu – (Giá tham chiếu x 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu)
• Giá đặt mua ≤ Giá tham chiếu + (Giá tham chiếu x 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu)

Trong mỗi ngày thực hiện giao dịch, công ty đăng ký giao dịch cổ phiếu quỹ theo phương thức khớp lệnh khi đặt lệnh giao dịch với tổng khối lượng tối thiểu 3%, tối đa 10% khối lượng giao dịch đã đăng ký.

Một số lưu ý khi đầu tư cổ phiếu quỹ

Một nhà đầu tư cần phải am hiểu về thị trường cùng với các loại cổ phiếu, đồng thời am hiểu về các quy tắc thực hiện trong giao dịch chứng khoán. Trong đó, để giao dịch cổ phiếu quỹ các nhà đầu tư cần lưu ý một số vấn đề sau đây:

• Khi giao dịch cổ phiếu quỹ doanh nghiệp cần cân nhắc đến lợi ích và quyền của tất cả các cổ đông. Từ đó hạn chế được việc mất cân bằng lợi ích như người phải mua với giá quá cao người khác lại mua với giá quá rẻ.
• Khi có sự đồng ý của đại hội đồng cổ đông cổ phiếu quỹ có thể hoàn toàn được hủy bỏ nhằm mục đích làm giảm vốn điều lệ.
• Cổ phiếu quỹ có thể được phát hành bất cứ lúc nào vì nó cũng được xem tương tự như một loại cổ phiếu chưa được phát hành.
• Một doanh nghiệp mua lại cổ phiếu quỹ sẽ làm giảm một lượng vốn nhất định. Do đó, chủ công ty cần phải đưa ra những phương án dự phòng cần thiết và có tính toán kỹ càng về sự sụt giảm này. Từ đó, không làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh doanh nghiệp.

Giải đáp các câu hỏi liên quan cổ phiếu quỹ là gì?

Cổ phiếu quỹ là tài sản hay nguồn vốn?

Nếu nhiều người đang có suy nghĩ rằng công ty bỏ tiền ra mua cổ phiếu quỹ thì đó là tài sản của công ty thì đó là một sự nhầm lẫn lớn và sẽ gây ra những ảnh hưởng không tốt. Nhiều người vẫn tưởng cổ phiếu quỹ là cái gì đó hiện hữu, nhưng trên thực tế đó chỉ là thứ vô thực, cho dù được ghi chép lại trong sổ sách nhưng nó vẫn không là tài sản của doanh nghiệp.

Cụ thể hơn, nếu nhìn vào bảng cân đối kế toán của một công ty cổ phần, thì vị trí cổ phiếu quỹ thường sẽ được đặt ở bên phải, tức là bên nguồn vốn của doanh nghiệp, nên không thể gọi nó là tài sản được.

Cổ phiếu quỹ tiếng Anh là gì?

Cổ phiếu quỹ tiếng anh là Treasury shares

Cổ phiếu quỹ âm khi nào?

Trên bảng cân đối kế toán, khi một công ty mua lại cổ phiếu thì số cổ phiếu này ghi âm ở vốn chủ sở hữu ở mục cổ phiếu quỹ. Như vậy khi số cổ phiếu quỹ tăng lên thì làm giảm vốn chủ sở hữu nhưng không làm giảm vốn điều lệ.

Cổ phiếu quỹ có được nhận cổ tức không?

Chủ sở hữu cổ phiếu quỹ không có quyền biểu quyết, không được chi trả cổ tức cũng như không thể mua thêm cổ phiếu mới.

Cảm ơn các bạn đã theo dõi! Mong rằng bài viết Cổ phiếu quỹ là gì? Những kiến thức cơ bản về cổ phiếu quỹ trên đây đã cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết nhất.